Thông tin hãng sản xuất ô tô Đức Audi cân nhắc đóng cửa nhà máy tại Brussels, Bỉ đã khiến giới quan sát lo ngại. Họ coi đây là dấu hiệu cho những rắc rối đang ảnh hưởng đến ngành ô tô điện tại châu Âu vốn đã phải đối mặt nhu cầu thấp và cạnh tranh mạnh từ xe điện Trung Quốc.
Audi là công ty con của Volkswagen, công ty đã đưa ra thông báo gây chấn động vào đầu tháng này rằng họ đang cân nhắc đóng cửa các cơ sở sản xuất tại Đức – một bước đi chưa từng có.
Với 3.000 việc làm bị đe dọa, công nhân nhà máy Audi tại Brussels đã phát động một cuộc đình công kéo dài. Họ đã lên kế hoạch cho cuộc biểu tình lớn tại thủ đô vào thứ Hai (16/9 giờ địa phương). Công nhân tại những nơi khác cũng sẽ tổ chức đình công để thể hiện sự đoàn kết với công nhân ở Brussels.
Châu Âu đang chạy đua để sản xuất nhiều xe điện hơn như một phần của quá trình chuyển đổi xanh, khi thời hạn của Liên minh châu Âu EU về việc loại bỏ dần việc bán ô tô động cơ đốt trong vào năm 2035 đang đến gần.
Nhưng doanh số bán xe điện tại thị trường này không mấy khởi sắc. Theo EU, số lượng đăng ký xe điện mới tại khối này trong tháng 7/2024 đã giảm 6% so với cùng kỳ năm trước.
Nguyên nhân một phần do một số khoản trợ cấp đã hết hạn, nhưng nhu cầu yếu đi đã làm dấy lên lo ngại về lĩnh vực này.
Ông Felipe Munoz, một nhà phân tích của công ty dữ liệu ô tô Jato Dynamics cho biết khả năng Audi đóng cửa nhà máy tại Brussels là “tác động đầu tiên” từ những thách thức mà các nhà sản xuất ô tô châu Âu phải đối mặt.
Theo ông, xe điện giá rẻ của Trung Quốc đã bão hòa thị trường. Cùng với đó, người tiêu dùng vẫn chưa quen với xe điện, loại xe có chi phí trả trước cao hơn và có xu hướng mất giá nhanh hơn.
Với lệnh cấm bán xe chạy bằng dầu diesel và xăng tại Liên minh châu Âu (EU) – dự kiến có hiệu lực vào năm 2035, nhằm giảm lượng khí thải gây ô nhiễm và góp phần đạt được các mục tiêu xanh của cộng đồng – ngành ô tô châu Âu đã cảm thấy cần phải thay đổi hướng đi bằng cách bắt đầu cuộc đua hướng tới xe điện.
Tuy nhiên, thị trường ô tô điện, bao gồm cả sản xuất và xuất khẩu, đang bị thống trị bởi một số ít công ty lớn, chủ yếu là các công ty Trung Quốc. Năm 2023, các công ty này đã chiếm gần 20% thị phần châu Âu, và chỉ có Tesla có thể cạnh tranh về doanh số.
Các công ty ô tô châu Âu chuyên về xe truyền thống và việc chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện, mặc dù là cần thiết, đang khiến họ rơi vào khủng hoảng. Xe điện đòi hỏi nguồn cung cấp ổn định các nguyên liệu quý hiếm như chất bán dẫn và đất hiếm, đồng thời đòi hỏi công nghệ cao và đầu tư lớn để phát triển.
Những yếu tố này khiến giá bán xe điện cao hơn nhiều so với xe truyền thống. Nhưng giá bán cao đã dẫn đến nhu cầu chung về xe điện giảm, đặc biệt là do tình hình kinh tế toàn cầu đang trong giai đoạn ảm đạm. Tình trạng cung vượt cầu đối với đất hiếm đã gây thiệt hại lớn cho các công ty khai thác và chế biến trên toàn cầu.
Hơn nữa, sự phụ thuộc quá lớn vào Trung Quốc về nguồn cung nguyên liệu thô, cùng với sự yếu kém về công nghệ và hỗ trợ chính phủ so với Trung Quốc, đang đặt châu Âu vào thế bất lợi trong cuộc đua xe điện.
Nhưng động thái này đã vấp phải sự phản đối của một số quốc gia, bao gồm Tây Ban Nha và Đức. Những quốc gia này lo ngại việc áp thuế sẽ gây tổn hại đến quan hệ thương mại với Trung Quốc.
Ông Conor McCaffrey, một nhà phân tích tại tổ chức tư vấn Bruegel, cho biết những khoản thuế trên có thể phần nào giúp đỡ các công ty ô tô châu Âu. Nhưng chỉ riêng chúng thôi thì không đủ – năng suất và khả năng cạnh tranh của ngãnh xe điện châu Âu cũng cần phải tăng cường mạnh mẽ hơn.
Giới chuyên gia chỉ ra rằng cần có một “kế hoạch hành động toàn ngành công nghiệp” để giúp các nhà sản xuất châu Âu vượt qua và tiếp tục con đường hướng tới quá trình phi carbon.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã cam kết sẽ có một “Thỏa thuận công nghiệp sạch” mới, nhằm chuyển hướng đầu tư vào cơ sở hạ tầng và công nghiệp trong 100 ngày đầu tiên sau khi các quan chức mới nhậm chức vào cuối năm nay.
Hoa Nguyễn
