Liệu tâm trí của bạn có đang là rào cản trên con đường đưa ra những quyết định đầu tư khôn ngoan? Cách bạn đánh giá và suy nghĩ về việc đầu tư có thể ảnh hưởng rất lớn đến mức độ thành công mà bạn có được. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá 5 loại bẫy tâm lý thường gặp mà nhiều nhà đầu tư hay vấp phải.
Nội dung bài viết
Bẫy tê liệt phân tích
Hiện tượng: Bạn không muốn bắt đầu đầu tư cho đến khi hiểu biết toàn diện về mọi loại hình đầu tư, để có thể tối ưu hóa danh mục của mình.
Vấn đề gặp phải: Thời gian dành để học hỏi là thời gian bạn không tham gia vào thị trường, điều này có nghĩa là bạn đang bỏ lỡ những cơ hội. Hơn nữa, càng trì hoãn việc bắt đầu, bạn càng có ít thời gian để tận hưởng lợi ích của lãi suất kép, làm tăng trưởng tài sản theo cấp số nhân.
Giải pháp: Hãy bắt đầu đầu tư ngay cả khi chưa sẵn sàng hoàn toàn, học hỏi từ kinh nghiệm thực tế và chấp nhận rằng mắc sai lầm là một phần của quá trình. Càng sớm bắt đầu, bạn càng sớm học hỏi, từ đó hoàn thiện chiến lược đầu tư của mình.
Bẫy sợ mất mát
Hiện tượng: Bạn có thể cảm thấy hạnh phúc khi kiếm được 1.000 USD từ đầu tư, nhưng lại cảm thấy đau khổ gấp bội nếu mất 500 USD. Cảm giác đau đớn khi mất tiền thường nặng nề hơn nhiều so với niềm vui khi kiếm được tiền.
Vấn đề gặp phải: Không có lợi nhuận nào không đi kèm với rủi ro. Các khoản đầu tư ít rủi ro như trái phiếu hay tín phiếu kho bạc có thể không đủ sinh lời để bắt kịp với lạm phát, dẫn đến việc danh mục đầu tư của bạn mất giá trị theo thời gian. Bất kỳ ai tham gia đầu tư lâu dài cũng sẽ trải qua thời điểm thua lỗ. Tuy nhiên, điều này là bình thường, vì những năm có lợi nhuận cao sẽ bù đắp cho những khoản lỗ đó.
Giải pháp: Hãy áp dụng chiến lược “đặt ra và quên đi”. Cam kết theo đuổi một chiến lược đầu tư dài hạn và hạn chế mong muốn kiểm tra danh mục đầu tư liên tục. Thay vào đó, bạn chỉ nên kiểm tra danh mục một hoặc hai lần mỗi năm để xem liệu có cần điều chỉnh gì không. Đảm bảo rằng danh mục đầu tư của bạn được đa dạng hoá giữa các loại hình đầu tư khác nhau. Vì vậy nếu một khoản đầu tư không thành công, các khoản khác sẽ giúp cân bằng và hỗ trợ tổng thể.
Bẫy chi phí chìm
Diễn giải hiện tượng: “Tôi đã bỏ ra rất nhiều tiền vào cổ phiếu này, nhưng giá cứ liên tục sụt giảm. Tôi sẽ chờ đến khi nó phục hồi về điểm hòa vốn mới bán!”
Vấn đề gặp phải: Việc kiên trì đầu tư vào một tài sản kém hiệu quả chỉ vì số tiền đã bỏ ra trước đây có thể khiến bạn chịu thêm thua lỗ và bỏ lỡ những cơ hội đầu tư khác có triển vọng hơn. Thay vì cố gắng thu hồi chi phí đã mất, bạn nên suy nghĩ về việc sử dụng số vốn đó cho những khoản đầu tư sinh lời hơn.
Giải pháp: Đánh giá định kỳ các khoản đầu tư một cách khách quan và không ngại cắt lỗ để tái đầu tư vào những phương án mang lại lợi nhuận cao hơn.
Bẫy giả chắc chắn
Diễn giải hiện tượng: “Chao ôi! Danh mục đầu tư cổ phiếu của tôi đang thua lỗ nặng. Tôi phải lấy lại số tiền này bằng mọi giá. Có lẽ thử sức với thị trường tiền điện tử rủi ro cao sẽ giúp tôi phục hồi?”
Vấn đề gặp phải: Đây là tâm lý tương tự như của người cờ bạc; trong tình trạng tuyệt vọng, bạn có thể đồng ý chấp nhận những rủi ro không cần thiết để cố gắng thu hồi những gì đã mất. Điều này thường không hiệu quả và có thể làm tình hình tài chính của bạn trở nên tồi tệ hơn.
Giải pháp: Hãy giữ bình tĩnh và kiên nhẫn. Thay vì đầu tư vào những lựa chọn rủi ro cao trong cơn hoảng loạn, bạn nên chuyển hướng sang các chiến lược đầu tư đã được chứng minh là an toàn và hiệu quả hơn, như đầu tư vào bất động sản.
Bẫy của sự vượt trội
Mô tả hiện tượng: Tôi không muốn khoe khoang, nhưng tôi tin rằng mình thông minh hơn người bình thường và có thể dùng trí tuệ của mình để đánh bại thị trường.
Vấn đề gặp phải: Theo các nghiên cứu, việc một nhà đầu tư cá nhân vượt qua thị trường là điều khó xảy ra. Điều này phần lớn là do hai lý do: 1) có những điều bạn không biết mà bạn không biết và 2) thị trường rất phức tạp và luôn tiềm ẩn những bất ngờ không thể lường trước. Việc chỉ dựa vào kiến thức và kinh nghiệm cá nhân có thể hạn chế khả năng nắm bắt các cơ hội đầu tư tốt.
Giải pháp: Hãy tận dụng kiến thức và kinh nghiệm của các chuyên gia trong ngành. Ví dụ, khi đầu tư vào bất động sản, việc đầu tư vào bất động sản chìa khóa trao tay đòi hỏi bạn phải tự mình đối mặt với các rủi ro thị trường và gánh vác nhiều trách nhiệm, từ việc tìm và sàng lọc người thuê cho đến quản lý hoạt động hàng ngày và xử lý các vấn đề pháp lý. Bất kỳ thiếu sót nào cũng có thể dẫn đến thất bại. Ngược lại, khi bạn tham gia vào một dự án hợp tác bất động sản, bạn sẽ có đội ngũ chuyên gia giúp quản lý mọi khía cạnh của khoản đầu tư để tối đa hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro.
Kết lại
Chúng ta thường nghĩ rằng mình là những nhà đầu tư lý trí, hành động dựa trên dữ liệu và phân tích. Tuy nhiên, tâm lý đầu tư cho thấy rằng, những định kiến tiềm ẩn của chúng ta cũng ảnh hưởng lớn đến quyết định. Tin tốt là bằng cách thực hành thêm sự chánh niệm, bạn có thể giúp chống lại những cạm bẫy tâm lý này. Với các mẹo được trình bày trong bài viết này, bạn có thể rèn luyện não bộ để đưa ra các quyết định tài chính thông minh hơn.
Duy Thanh
