Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá các khía cạnh đa dạng của tâm lý giao dịch và làm thế nào một thái độ chiến thắng có thể mang lại những lợi nhuận đáng kể. Dù danh sách này không phải là toàn diện, nhưng chúng tôi tin rằng nó bao gồm một số lời khuyên quan trọng giúp bạn phân biệt giữa người chiến thắng và kẻ thua cuộc trên thị trường.
Nội dung bài viết
Tránh tình trạng tê liệt phân tích
Thông thường, những nhà giao dịch mới thường gặp khó khăn trong việc xác định điểm khởi đầu. Họ thường bắt đầu bằng cách tiếp nhận bất kỳ thông tin nào có sẵn, từ lựa chọn cổ phiếu, sách, hội thảo, đến các huấn luyện viên và chuyên gia giao dịch. Cá nhân họ sẽ dựa trên niềm tin, nền tảng, tính cách để tiếp thu và chuyển hóa những thông tin đó thành nền tảng giao dịch của riêng mình.
Sau đó, nhà giao dịch sẽ đưa những kiến thức mới này vào thực tiễn thị trường, nỗ lực để áp dụng chúng. Quá trình này có thể vừa thú vị vừa có phần lo lắng. Nếu may mắn, bạn có thể thực hiện vài giao dịch thành công và tiền sẽ bắt đầu chảy vào. Trong trường hợp rủi ro, bạn có thể sớm nhận ra lý do tại sao có đến 90% nhà giao dịch mới thất bại trong vài năm đầu.
Dù khởi đầu như thế nào, bạn cũng sẽ không tránh khỏi việc phải đối mặt với thất bại đau đớn. Những thất bại này có thể gây tổn thương sâu sắc, tương tự như cảm giác đau lòng lần đầu tiên ai đó làm bạn tổn thương, hoặc sự hoang mang khi bạn phát hiện ra sự thật về ông già Noel sau nhiều năm tin tưởng. Cảm giác thế giới giao dịch của bạn sụp đổ có thể xảy ra nhanh hơn nhiều so với quá trình bạn xây dựng nó.
Thật khó để chấp nhận, nhưng không phải lúc nào “học nhiều hơn” cũng tốt hơn. Bạn cần học hỏi mọi thứ có thể, nhưng quan trọng là phải tinh giản và áp dụng những chiến lược phù hợp với cá tính và lịch trình cá nhân của bạn.
Chấp nhận thị trường là ngẫu nhiên
Hiểu rằng thị trường có tính ngẫu nhiên là một nguyên tắc cơ bản để đạt được lợi nhuận. Như Mark Douglas từng nói, bạn có thể áp dụng nhiều phương pháp như Elliott Wave, giao dịch hài hòa, phương pháp điểm và hình, hay phân tích các mô hình đột phá cổ điển,…. Đôi khi, thị trường có thể phản ứng theo phân tích, khiến bạn cảm thấy mình có khả năng kiểm soát. Tuy nhiên, thường xuyên hơn, thị trường sẽ phá vỡ các dự đoán và bỏ qua những mức quan trọng mà bạn đã xác định như thể chúng không hề tồn tại.
Qua thời gian, bạn sẽ nhận ra, các phân tích chỉ tồn tại trong tâm trí mình. Chúng chỉ có ý nghĩa khi nhà giao dịch khác cũng nhận thức và phản ứng theo quan điểm tương tự. Thực tế là chỉ cần một nhà giao dịch có đủ vốn có thể làm vô hiệu hóa hoàn toàn phân tích của bạn. Không cần một đám đông ồn ào trên sàn giao dịch hay hàng ngàn lệnh được thực hiện trực tuyến.
Vậy, điều này có nghĩa gì đối với bạn? Trước hết, điều quan trọng là không coi lời khuyên này như một rào cản đối với việc bạn thực hiện phân tích kỹ thuật. Ngược lại, chúng tôi khuyến khích bạn tiếp tục phân tích. Tuy nhiên, điều cần thiết là bạn phải tách bạch cảm xúc khỏi những dự đoán về hành động tiếp theo của thị trường. Bạn cần phải chấp nhận rằng thị trường có thể làm bất cứ điều gì, bất cứ lúc nào.
Xem lại đường cong vốn chủ sở hữu
Những nhà giao dịch mới thường dành nhiều thời gian phân tích các giao dịch thành công và thất bại của mình để rút ra hiểu biết quan trọng. Họ tự hỏi liệu việc chọn một đường trung bình động khác hay đặt lệnh cắt lỗ sớm hơn có giúp ích gì không khi nhìn lại quá khứ. Những suy ngẫm này là hữu ích cho việc phát triển lợi thế cạnh tranh, nhưng chúng ảnh hưởng đến tâm lý giao dịch của bạn như thế nào?
Bạn có thực sự áp dụng một hệ thống để kiểm tra xem những thay đổi nhỏ có thể mang lại lợi ích như thế nào hay không? Việc phân tích từng giao dịch cụ thể là quan trọng, nhưng còn quan trọng hơn là xem xét đường cong vốn. Khi vẽ đường cong vốn này, bạn sẽ nhận ra một số mô hình tương tự như những gì nhìn thấy trong biểu đồ giá.
Đường cong vốn có phải là một xu hướng tăng ổn định không, hay nó giống như một chuyến tàu lượn siêu tốc? Nếu đường cong không tăng chậm và ổn định, có thể bạn đang gặp khó khăn trong việc quản lý rủi ro. Mỗi lần đạt được chiến thắng lớn, bạn lại càng mạo hiểm nhiều hơn và chịu lỗ nặng nề.
Sau một số khoản lỗ đáng kể, bạn có thể cảm thấy sợ hãi rằng mình sẽ mất tiền và bắt đầu giao dịch một cách quá thận trọng, dẫn đến việc dần dần xói mòn lợi nhuận có thể kiếm được. Bạn trở nên do dự và sợ hãi, bắt đầu nghi ngờ bản thân.
Nói cách khác, bạn rơi vào vòng lặp liên tục của sự bùng nổ và phá sản đến mức không còn dám hành động mạnh mẽ nữa. Rõ ràng, tình trạng này không nên xảy ra.
Không còn mẹo nào hay nữa
Internet là một kho tàng vô tận của các phân tích và ý kiến về thị trường, với hàng trăm trang web sẵn sàng dự đoán điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.
Bạn có thể theo dõi nhiều chuyên gia hay phương pháp khác nhau, nhưng hãy nhận thức rằng mỗi phương pháp chỉ là một biến thể của cùng một câu chuyện. Bạn cần phát triển khả năng tự lực và tự quyết định trên thị trường. Thậm chí, các chuyên gia giỏi nhất cũng khuyên bạn không nên mù quáng “theo dõi” họ vào thị trường.
Có một thời điểm mà việc học hỏi và giáo dục là cực kỳ quan trọng. Không có gì sai khi lựa chọn những phương pháp hiệu quả nhất đối với bạn từ tất cả những nguồn mà bạn tin tưởng. Tuy nhiên, sẽ đến lúc bạn cần phát triển ý tưởng của riêng mình, tin vào bản năng và tự tin vào chính mình.
Nếu bạn cảm thấy bối rối trên thị trường, có thể đã đến lúc để kiểm tra lại các giao dịch hiện tại của mình. Tự hỏi xem liệu bạn có đang để những người khác ảnh hưởng đến quyết định của mình hay không. Nếu câu trả lời là có, đã đến lúc bạn cần thực hiện một số thay đổi.
Thực sự chấp nhận rủi ro
Bạn đã từng bán vị thế của mình trước khi cổ phiếu chạm đến mức dừng lỗ bao nhiêu lần? Nếu có, bạn đã đặt lệnh dừng lỗ ngay từ đầu với mục đích gì?
Có thể bạn giải thích rằng mình đã bán vì cổ phiếu không “phản ứng” như bạn mong đợi. Chắc chắn, trong một số trường hợp, quyết định của bạn trong việc cắt lỗ sớm có vẻ khôn ngoan ngay trước khi thị trường bắt đầu cất cánh. Nếu bạn từng trải qua điều này, đây chắc chắn là một trong những tình huống gây thất bại nhất mà bạn có thể gặp phải trên thị trường.
Phân tích của bạn đã đúng – cuối cùng thị trường diễn biến theo đúng những gì bạn dự đoán. Tuy nhiên, bạn không đối mặt với tính ngẫu nhiên của thị trường và thực tế là bạn có thể mất tiền.
Như Jesse Livermore từng nói về tâm lý giao dịch, cho đến khi thực sự học được cách chấp nhận rủi ro, bạn sẽ luôn coi những biến động của thị trường như một mối đe dọa và tìm cách biện minh cho bản thân rằng, bạn cần phải thoát khỏi giao dịch ngay lập tức.
Nhận ra khi bạn sai lầm
Hãy nhận thức rằng thị trường là ngẫu nhiên và việc xác định khi nào bạn sai là điều cần thiết. Chấp nhận rằng bản thân không thể luôn đúng sẽ giúp bạn tiết kiệm được cả thời gian lẫn tiền bạc.
Đối với một số người, vấn đề chỉ là việc quản lý tỷ lệ rủi ro so với thưởng. Nếu bạn quyết định áp dụng chiến lược rủi ro/thưởng 1/3 cho một thiết lập cụ thể, hãy kiên định với nó. Bạn có thể sẽ gặp thất bại nhiều lần, nhưng miễn là những lần thắng của bạn mang lại thưởng 3R như mong đợi, bạn sẽ ổn.
Sự nhất quán trong cách tiếp cận có hệ thống này khi suy nghĩ về chiến lược và khả năng sẽ giúp bạn chấp nhận các lỗi lầm thay vì “hy vọng” một điều gì đó khác. Hơn nữa, bạn sẽ bắt đầu nhìn nhận thị trường theo cách trung bình. Bạn có một tỷ lệ nhất định người thắng và người thua. Đó là một thực tế không thể tránh khỏi.
Tâm lý giao dịch – Những đặc điểm phân biệt người chiến thắng và kẻ thua cuộc
Nhận ra thị trường là vô hạn
Nếu chưa từng đọc cuốn sách “Market Wizards”, bạn nên bắt đầu với cuốn đầu tiên; đây là một tác phẩm kinh điển. Khi đọc về những câu chuyện của các nhà giao dịch thành công trong cuốn sách này, bạn sẽ thấy họ đã kiếm được những khoản lợi nhuận phi thường trong suốt nhiều năm.
Một số trong họ đã biến vài ngàn đô la thành hàng trăm triệu. Điều đáng chú ý không chỉ là quy mô lợi nhuận, mà còn là sự nhất quán trong những chiến thắng của họ, điều mà đôi khi có vẻ không thể tin được.
Một phần lý do tại sao lợi nhuận của họ không giới hạn là vì những nhà giao dịch hàng đầu này không theo đuổi mục tiêu hàng năm. Họ tuân theo hệ thống của mình và chấp nhận bất cứ điều gì thị trường mang lại. Nếu điều đó có nghĩa là một khoản lợi nhuận bất ngờ, họ không cố gắng biện minh cho các biến động của thị trường hoặc thoát khỏi giao dịch sớm.
Tương tự, nếu hệ thống của họ không phát ra tín hiệu mua, họ sẽ kiên nhẫn chờ đợi cho đến khi có tín hiệu. Sự kiên nhẫn này, cùng với việc biết rằng hệ thống của họ hiệu quả và không tự giới hạn bản thân, cuối cùng giúp dẫn đến lợi nhuận mong đợi. Bản chất của kỷ luật trong việc tuân thủ những gì đã được chứng minh là hiệu quả và loại bỏ yếu tố ngẫu nhiên sẽ giúp làm sáng tỏ nhiều khía cạnh của tâm lý giao dịch.
Kết lại
Hiểu được rằng thành công trong giao dịch không hoàn toàn phụ thuộc vào hệ thống, thiết bị giao dịch hay tốc độ internet. Thay vào đó, điều quan trọng là liệu bạn có thể chịu trách nhiệm hoàn toàn cho các kết quả giao dịch của mình hay không. Bạn có sẵn sàng chấp nhận rằng thị trường sẽ cung cấp những gì bạn mong đợi không? Bạn có tin tưởng vào nguyên tắc của xác suất và hiểu rằng bạn không cần phải luôn luôn đúng trong mỗi giao dịch hay không?
Duy Thanh
