Tránh hối tiếc, hay còn gọi là sự áy náy về quyết định sai lầm, là một nguyên tắc được áp dụng để giải thích việc các nhà đầu tư thường ngần ngại công nhận một quyết định đầu tư không thành công. Điều này có thể khiến họ cố giữ lấy những khoản đầu tư không hiệu quả quá lâu hoặc đổ thêm tiền vào với hy vọng tình hình sẽ thay đổi, nhằm giảm thiểu cảm giác hối tiếc. Hành vi này đôi khi được gọi là sự leo thang của cam kết.
Nội dung bài viết
Hiểu về việc tránh hối tiếc
Tránh hối tiếc xảy ra khi ai đó tiêu tốn thời gian, công sức hoặc tiền bạc chỉ để tránh cảm giác ân hận về một quyết định đã đưa ra trước đó. Dành nguồn lực để bảo vệ khoản đầu tư ban đầu có thể tỏ ra lãng phí hơn so với giá trị thực của khoản đầu tư.
Lấy ví dụ, một người mua một chiếc ô tô kém chất lượng rồi chi nhiều tiền hơn cho việc sửa chữa so với giá gốc của chiếc ô tô đó, thay vì thừa nhận mình đã mua nhầm và nên lựa chọn một chiếc xe khác.
George M. Blount, nhà trị liệu tài chính và là người sáng lập Balance Financial, chia sẻ: “Cuộc đấu tranh trong việc ra quyết định thường xuất phát từ việc bạn đưa ra quyết định quá vội vàng, mà không dựa trên những thông tin quan trọng cần thiết. Điều này có thể khiến bạn cảm thấy hối tiếc hoặc lo lắng sau khi quá trình ra quyết định kết thúc.”
Tránh hối tiếc trong cuộc khủng hoảng nhà ở năm 2008
Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng nhà ở năm 2008, nhiều người mua nhà gần đây đã từ chối từ bỏ khoản thế chấp của họ, dù giá trị bất động sản giảm xuống mức không đủ để trang trải số nợ thế chấp.
Một nghiên cứu vào năm 2010 cho thấy, giá trị tài sản phải giảm xuống dưới 75% số tiền còn nợ mới khiến chủ nhà cân nhắc việc bỏ đi. Nếu các quyết định chỉ dựa trên những yếu tố kinh tế hợp lý, họ có thể đã rời đi sớm hơn. Tuy nhiên, tình cảm gắn bó với ngôi nhà và ác cảm khi nhìn lại số tiền đã đầu tư không mang lại hiệu quả khiến họ chần chừ không muốn rời đi.
Tài chính hành vi và hiện tượng tránh hối tiếc
Trong lĩnh vực tài chính hành vi, các chuyên gia nghiên cứu lý do mà con người thường đưa ra quyết định tài chính không dựa trên lý trí. Một ví dụ điển hình của hành vi này là “tránh hối tiếc”. Đây là tình trạng mà trong đó các khoản tiền được đầu tư hoặc chi tiêu dựa trên cảm xúc cá nhân hơn là qua quá trình ra quyết định có tính toán và lý trí.
Những nhà đầu tư mang tâm lý này thường đánh giá cao số tiền đã chi trong quá khứ hơn là những khoản chi tiêu có thể mang lại lợi ích trong tương lai để thu hồi khoản đầu tư đã mất.
Ác cảm hối tiếc cũng có thể dẫn đến sai lầm trong việc xử lý “chi phí chìm”. Con người thường mắc phải lỗi này khi họ dựa vào hành vi trong quá khứ và mong muốn không lãng phí thời gian hoặc tiền bạc đã bỏ ra, thay vì chấp nhận “cắt lỗ” và đưa ra các quyết định sẽ mang lại kết quả tốt nhất cho tương lai.
Nhiều nhà đầu tư không muốn thừa nhận, thậm chí với chính mình, rằng họ đã đưa ra quyết định đầu tư sai lầm. Việc thay đổi chiến lược, dù chỉ là trong tiềm thức, được coi là sự thừa nhận thất bại, điều này có thể dẫn đến cảm giác hối tiếc. Kết quả là, nhiều nhà đầu tư có xu hướng duy trì cam kết hoặc thậm chí đổ thêm vốn vào một khoản đầu tư tồi tệ để làm cho quyết định ban đầu của họ có vẻ hợp lý hơn.
Ví dụ về “Ngụy biện Concorde” trong tránh hối tiếc
Một ví dụ điển hình về việc tránh hối tiếc được biết đến là “Ngụy biện Concorde”. Chính phủ Anh và Pháp đã tiếp tục đầu tư vào việc phát triển máy bay Concorde dù đã rõ ràng rằng không còn lý do kinh tế nào để hỗ trợ dự án này.
Các chính trị gia liên quan không muốn đối mặt với sự xấu hổ của việc dừng dự án và phải thừa nhận rằng số tiền đã đầu tư không thể mang lại lợi ích kỳ vọng. Sự phát triển của Concorde và số tiền đã chi vào đó cuối cùng được công chúng coi là một thất bại thương mại.
Nhà đầu tư tránh tình trạng này như thế nào?
Việc có kiến thức cơ bản về tài chính hành vi và xây dựng một kế hoạch đầu tư hiệu quả có thể giúp hạn chế nguy cơ rơi vào các hành vi tránh hối tiếc có hại.
Hiểu rõ về mức độ chấp nhận rủi ro của bản thân, cũng như những yếu tố ảnh hưởng tới điều đó là bước quan trọng trong việc phát triển chiến lược đầu tư bền vững và tránh bị dẫn dắt bởi cảm xúc.
Bạn hãy xác định các quy tắc giao dịch rõ ràng và không thay đổi. Ví dụ, bạn có thể đặt quy tắc rằng nếu một cổ phiếu giảm 7% giá trị, bạn sẽ rời khỏi vị thế đó. Tương tự, nếu cổ phiếu tăng lên trên một mức giá nhất định, hãy thiết lập một điểm dừng lỗ để bảo vệ lợi nhuận, trong trường hợp giá bắt đầu giảm từ mức cao nhất đã đạt được.
Nhà đầu tư cũng có thể tự động hóa chiến lược giao dịch của mình bằng cách sử dụng các thuật toán để thực hiện và quản lý giao dịch. Áp dụng một chiến lược giao dịch dựa trên quy tắc giúp giảm thiểu khả năng nhà đầu tư đưa ra quyết định mù quáng, dựa trên kết quả của những lần đầu tư trước đó.
Nhà đầu tư cũng có thể kiểm tra và điều chỉnh các chiến lược giao dịch tự động của mình, điều này giúp họ nhận ra và sửa chữa những thiên vị cá nhân trong thiết kế quy tắc đầu tư. Các cố vấn robot, với khả năng cung cấp dịch vụ đầu tư tự động và là giải pháp thay thế chi phí thấp cho cố vấn truyền thống, đã trở nên ngày càng phổ biến đối với một số nhà đầu tư.
Duy Thanh
