Mô hình chữ nhật là gì? Tìm hiểu và áp dụng mô hình chữ nhật trong chứng khoán

Đối với những nhà giao dịch tài chính nói chung và nhà đầu tư chứng khoán, forex nói riêng thì việc phân tích dữ liệu thị trường là vô cùng quan trọng. Các nhà đầu tư thường sử dụng những công cụ phân tích là các mô hình để có thể thấu hiểu thị trường và dự đoán đúng cho xu hướng tiếp theo trong tương lai. Và một trong những mô hình được sử dụng nhiều nhất chính là mô hình chữ nhật. Vậy mô hình chữ nhật là gì? Các áp dụng ra sao? Hôm nay hãy cùng tôi tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé!

1. Mô hình chữ nhật là gì?

Mô hình chữ nhật là một trong những công cụ đắc lực giúp cho những nhà giao dịch có thể biết được diễn biến của giá trên thị trường. Mô hình chữ nhật hay rectangle pattern đại diện cho xu hướng giá hiện tại đã được củng cố và kìm hãm một cách chắc chắn vì được hình thành khi giá bị giam giữa hai đường xu hướng và đường kháng cự. Khi ở trong mô hình, giá chỉ giao động ở khoảng cách giữa hai đường mà không phá vỡ mô hình.

Mô hình hình chữ nhật là dạng mô hình tiêu biểu nhất cho giai đoạn củng cố xu hướng hiện tại, báo hiệu rằng bên mua và bên bán không còn cạnh tranh quyết liệt như trước mà đang muốn áp đảo đối phương nhưng chưa bên nào đủ sức để phá vỡ mức giá ngưỡng. Giá đang tích lũy trước khi bị kéo theo xu hướng ban đầu. Trong suốt quá trình, giá sẽ luôn được kiểm tra những mức kháng cự và hỗ trợ, báo hiệu sắp có đợt bứt phá.

2. Cách tạo mô hình chữ nhật

Mô hình chữ nhật được hình thành bởi hai đường xu hướng song song, và được thiết lập bằng cách nối các đỉnh và đáy trong 1 xu hướng. Trong đó:

• Đường hỗ trợ nằm ngang tạo thành đáy của hình chữ nhật, báo hiệu rằng các nhà giao dịch liên tục thực hiện các giao dịch mua đủ lớn ở cùng một mức giá để đảo ngược sự sụt giảm.
• Trong mô hình chữ nhật giảm giá, đường kháng cự đơn giản là đại diện cho các nhà đầu tư chốt lãi.

Trong quá trình hình thành mô hình, giá biến động bên trong của ngưỡng giữa hai đường hỗ trợ và kháng cự.

• Trường hợp giá giảm dưới đường hỗ trợ thì được xem là tính hiệu bán khi mức hỗ trợ được thực hiện mua đi mua lại và cuối cùng là đã vượt qua đường hỗ trợ.
• Nếu trong trường hợp giá vượt qua đường kháng cự thì được xem là tín hiệu mua khi mức kháng cự đã được thực hiện bán đi bán lại và cuối cùng đã phá vỡ vùng kháng cự.

3. Đặc điểm của mô hình chữ nhật

Mô hình chữ nhật là một mô hình đặc biệt bởi giá sẽ bị “giam hãm” giữa đường kháng cự và hỗ trợ. Vì thế nên mô hình sẽ hình thành hai đường song song. Mô hình được hình thành sau một xu hướng tăng hoặc giảm rõ rệt trước đó.

Hai đường này sẽ tương ứng với đường hỗ trợ và kháng cự, hình thành nên hình chữ nhật như hình bên dưới.

Cụ thể, để tạo thành mô hình chữ nhật sẽ có 3 thành phần chính:

• Đường kháng cự nằm ở phía trên.
• Đường hỗ trợ nằm ở phía dưới.
• Hệ thống đỉnh và đáy khi giá di chuyển lên xuống trong khu vực 2 đường hỗ trợ, kháng cự.

Lưu ý:

• Mô hình giá chữ nhật thật sự có hiệu lực khi đường kháng cự đi qua ít nhất 2 đỉnh và đường hỗ trợ đi qua ít nhất 2 đáy.
• Về đặc điểm thì mô hình chữ nhật sẽ tương đối giống xu hướng sideway (thị trường đi ngang). Tuy nhiên, mô hình sideway được tích lũy trong thời gian dài trước khi bị phá vỡ, trong khi mô hình giá Hình chữ nhật thì tồn tại với thời gian ngắn hơn.

4. Ý nghĩa của mô hình chữ nhật trong chứng khoán

Sau khi thị trường có những biến động mạnh kéo dài, tăng hoặc giảm trước đó. Thị trường sẽ bắt đầu rơi vào trạng thái nghỉ ngơi.

Với các mô hình giá khác như mô hình cờ đuôi nheo, mô hình Cái Nêm hay mô hình Tam giác, giá có xu hướng hội tụ lại một điểm. Vì hiện tại cả hai phe mua và bán đều đang giảm giao dịch để củng cố lực lượng và đẩy giá đi mạnh theo kỳ vọng.

Ngược lại thì mô hình chữ nhật, cả hai phe mua và bán đều chủ động tấn công đối phương làm cho giá liên tục di chuyển lên xuống. Khi phe bán tấn công đẩy giá đi lên thì phe mua sẽ lập tức phản đòn kéo giá xuống lại. Điều này khiến cho cả hai giằng co, khiến giá cứ chạm ngưỡng kháng cự thì đi xuống, chạm ngưỡng hỗ trợ thì đi lên, tạo ra một hình chữ nhật. Khi một trong hai phe lực đủ mạnh thì giá sẽ phá vỡ mô hình và đi theo hướng của phe mạnh hơn.

Mô hình chữ nhật có thể cung cấp tín hiệu đảo chiều hoặc tiếp diễn xu hướng trước đó. Nhà đầu tư chỉ biết chính xác giá sẽ tăng hay giảm sau khi nó thật sự phá vỡ mô hình. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ của xu hướng chung ban đầu, mô hình này thường được sử dụng như một tín hiệu tiếp diễn hơn là sự đảo chiều.

Tuy có nhiều dấu hiệu thành công nhưng thị trường vẫn thường xảy ra những điều bất ngờ. Nhà giao dịch không nên giao dịch với tín hiệu tiếp diễn mà hãy phân tích hành động giá để tránh những trường hợp rủi ro đáng tiếc nhé!

5. Thế nào là một mô hình chữ nhật đẹp?

Một mô hình chữ nhật đẹp là mô hình có đỉnh và đáy chạm vào được xu hướng tối thiểu hai lần. Có nghĩa là sẽ có tổng cộng bốn lần giá chạm đường kháng cự và hỗ trợ.

Khi phân tích mô hình này, bạn cần phải nhớ rằng hai đường này luôn trong vị trí song song với nhau. Tuy nhiên trong một số trường hợp thì 2 đường này có thể không hoàn toàn song song mà có độ chéo vừa phải. Nếu độ chéo quá lớn mô hình có thể trở thành biến thể khác.

Do đó, nếu như bạn thấy giá đã chạm vào vùng kháng cự và hỗ trợ nhiều lần nhưng chưa thể vượt qua khỏi giới hạn mô hình thì bạn nên đứng ngoài thị trường và tiếp tục theo dõi, không nên hành động. Nếu thấy giá chính thức bị phá vỡ thì hãy tiến hành đặt lệnh giao dịch để bảo toàn giao dịch.

Theo ý kiến của tôi thì tôi khá thích mô hình chữ nhật, bởi vì đây là giai đoạn mà hai phe đang giằng co kịch liệt, cũng có thể xem là một giai đoạn củng cố xu hướng.

Nếu thị trường đi theo đúng kịch bản tức là tiếp tục xu hướng ban đầu, thì chúng sẽ mang lại giá trị hiệu quả rất cao. Vì thế giai đoạn tích luỹ càng lâu bao nhiêu, quá trình giá đi sẽ càng xa bấy nhiêu. Tuy nhiên, mô hình hình chữ nhật sẽ kha khá giống với mô hình 3 đỉnh hoặc 3 đáy. Chính vì thế, để nắm bắt được cơ hội, các bạn cần phải phân biệt kĩ hai loại mô hình này để tránh nhầm lẫn.

6. Phân biệt mô hình chữ nhật với mô hình ba đỉnh, ba đáy như thế nào?

Để phân biệt hai loại mô hình này, các bạn nên để ý các phá vỡ giả. Với mô hình chữ nhật tăng thì sẽ thấy nhiều nến phá vỡ giả tại vùng hỗ trợ, trong khi đó với mô hình giảm sẽ hay thấy phần phá vỡ giả này tại vùng kháng cự.

Phá vỡ giả sẽ mang lại cho nhà giao dịch rất nhiều các thông tin thú vị và nếu như để ý, bạn có thể sử dụng nó như là một trong những điểm để xác định được xu hướng và tâm lý giữa hai phe trong quá trình này như thế nào.

Bên cạnh đó, mô hình chữ nhật sẽ hơi khác so với mô hình 3 đỉnh 3 đáy ở chỗ: trước khi giai đoạn phá vỡ qua khỏi vùng “cho phép”, thì thị trường thường tiếp diễn với một xu hướng tăng hay tạo ra được các đáy cao hơn để phá lên trên. Còn đối với một xu hướng tiếp diễn giảm thì sẽ tạo các đỉnh thấp hơn và đi xuống dưới.

Cho nên, khi thị trường có giá đã va đập vào các vùng kháng cự và hỗ trợ nhiều lần nhưng không phá vỡ và xác định được xu hướng trước đó là xu hướng gì thì nhà đầu tư có thể đứng ngoài cân nhắc.

Trong quá trình quan sát bạn sẽ có thời gian xác định xem đây là mô hình tiếp diễn hay là mô hình đảo chiều. Hoặc bạn bắt buộc phải chờ giá phá vỡ qua khỏi những các vùng “cho phép” thì các bạn mới tiến hành vào lệnh nhé!

7. Các dạng mô hình chữ nhật trong chứng khoán hiện có trên thị trường

Hiện tại, trên thị trường có 2 dạng mô hình chữ nhật phổ biến đó là: mô hình chữ nhật tăng và mô hình chữ nhật giảm.

7.1 Mô hình chữ nhật tăng dần

Đặc điểm

Mô hình chữ nhật tăng xuất hiện sau một xu hướng tăng và hình thành tại đỉnh của xu hướng tăng đó.

Giai đoạn hình chữ nhật là giá đang giằng co giữa bên mua và bên bán, thường diễn ra trong khoảng từ 1-2 tuần. Khi mô hình chữ nhật được tích lũy càng lâu thì khi giá phá vỡ khỏi mô hình, nó sẽ đi theo xu hướng càng mạnh.

Khi giá trong xu hướng tăng thì 68% nó sẽ bứt phá khỏi kháng cự và đi lên. 32% là khả năng nó sẽ phá vỡ kháng cự đi xuống. Kirkpatrick C.D và Dahlquist J.R (2006) đã từng viết trong cuốn The Complete Resource for Financial Market Technicians khi nhận định về mô hình giá hình chữ nhật.

Cách giao dịch

Đối với xu hướng tăng, khi giá gặp ngưỡng kháng cự mạnh, giá sẽ phản ứng và điều chỉnh trong phạm vi giữa hai ngưỡng hỗ trợ và kháng cự song song. Sau đó giá phá vỡ kháng cự và tiếp tục xu hướng tăng.

Giá trong đà tăng đồng thời mô hình chữ nhật đã xuất hiện. Nếu như giá bứt phá ra khỏi đường kháng cự, giá có thể phòng tiếp tục retest tại đường kháng cự rồi lại bứt phá lần 2.

7.2 Mô hình chữ nhật giảm dần

Đặc điểm

Ngược lại với mô hình chữ nhật tăng thì mô hình chữ nhật giảm được hình thành khi giá đang trong một giai đoạn giảm. Tức là khi thị trường đã kéo dài một xu hướng giảm giá đến vùng quá bán, nó sẽ bắt đầu chống lại và chuyển sang giai đoạn đi ngang (sideway) để lấy đà cho xu hướng giảm tiếp theo của thị trường.

Thị trường lúc này diễn biến khá phức tạp nên các nhà đầu tư chứng khoán nên đứng ngoài thị trường, không nên thực hiện giao dịch trong thời điểm này.

Sau khi giá phá vỡ khỏi vùng hỗ trợ, nó có thể retest lại đường kháng cự và hỗ trợ một đến hai lần rồi mới tiếp tục đi xuống mạnh mẽ. Đây chính là cơ hội tốt để các nhà đầu tư có thể vào lệnh.

Cũng theo nhận định của Kirkpatrick C.D và Dahlquist J.R (2006) thì khi giá trong xu hướng giảm thì khả năng bứt phá qua hỗ trợ và kháng cự đều là 50%.

Cách giao dịch

Trong xu hướng giảm, giá gặp ngưỡng hỗ trợ mạnh, giá phản ứng và điều chỉnh. Nhưng trong phạm vi giữa 2 đường hỗ trợ và kháng cự song song do đó giá tiếp tục có xu hướng giảm.

Nếu như giá đang hoạt động trong xu hướng giảm và có thêm mô hình chữ nhật, khi phá vỡ đường hỗ trợ giá tiếp tục chạy xuống phía dưới. Nếu nhận thấy dấu hiệu này, bạn có thể thực hiện một lệnh giao dịch.

Xác định hướng phá vỡ của mô hình chữ nhật

Mô hình chữ nhật cung cấp tín hiệu đảo chiều hoặc tiếp diễn của xu hướng. Vì thế, để vào lệnh chính xác thì nhà đầu tư phải chờ đợi đến khi giá thật sự phá vỡ mô hình.

Thông thường, khi giá gặp đường kháng cự sẽ quay đầu đi xuống và gặp đường hỗ trợ sẽ đảo chiều đi lên, tuy nhiên cũng có những lúc đỉnh sẽ vượt lên trên đường kháng cự nhưng sau đó nhanh chóng giảm xuống lại do lực bán mạnh hơn hoặc các đáy sẽ vượt xuống dưới đường hỗ trợ, sau đó gặp lực mua mạnh hơn nên nhanh chóng đi lên lại.

Những trường hợp như thế gọi là phá vỡ giả (False breakout). Nhà đầu tư nên cẩn thận với những tín hiệu phá vỡ giả này.

Ngoài ra, khi giá gặp đường kháng cự rồi quay đầu nhưng lực bán không đủ mạnh để đưa giá đi xuống chạm vào đường hỗ trợ, sau đó lại đi lên hoặc là khi giá gặp đường hỗ trợ rồi đảo chiều đi lên nhưng giá chưa kịp chạm vào ngưỡng kháng cự do lực mua không đủ mạnh thì đã đi ngược lại xuống dưới. Tình trạng này gọi là sự hụt hơi của giá (shortfall). Đây cũng chính là một trong những tín hiệu về hướng phá vỡ của giá trong mô hình này.

Khi giá “hụt hơi” tại ngưỡng kháng cự thì trader có thể đọc được những tín hiệu giá sẽ phá vỡ đi xuống, ngược lại, một sự hụt hơi tại ngưỡng hỗ trợ sẽ cho tín hiệu giá phá vỡ đi lên.

So với việc chờ đợi giá phá vỡ rồi mới xác định được chính xác hướng đi của giá thì tín hiệu này sẽ giúp trader dự đoán được giá sẽ phá vỡ theo hướng nào, từ đó tính toán được các điểm vào lệnh, điểm chốt lời và cắt lỗ. Sử dụng lệnh chờ trong trường hợp này sẽ đem lại lợi nhuận cao hơn và giảm thiểu rủi ro.

8. Cách giao dịch với mô hình chữ nhật

Vì sau khi giá thoát ra khỏi hình chữ nhật, giá có xu hướng quay lại kiểm tra đường hỗ trợ và đường kháng cự nên phương pháp giao dịch với mô hình này cũng đa dạng hơn. Bạn có thể giao dịch với mô hình chữ nhật theo hai cách sau đây.

8.1 Bạn có thể vào lệnh khi giá vừa bứt ra khỏi mô hình

Đối với trường hợp này, bạn nên vào lệnh ngay khi giá breakout khỏi hình chữ nhật.

• Khi giá vừa phá vỡ khu vực kháng cự để đi lên, ta đặt một lệnh bán ngay tại điểm này.
• Ngay khi giá xuyên qua đường hỗ trợ đi xuống, ta đặt một lệnh mua.

Lợi thế của việc giao dịch theo cách này là các nhà đầu tư sẽ không bỏ lỡ cơ hội vào lệnh. Tuy nhiên mức lời thu được lại không quá cao.

8.2 Bạn có thể vào lệnh khi giá quay lại retest 2 đường trendline

Khi giá bứt ra khỏi hình chữ nhật, sau đó quay lại retest đường kháng cự và hỗ trợ. Đây chính là thời điểm thích hợp để các trader tham gia vào thị trường.

Dù được đánh giá là tốt hơn so với cách giao dịch trên nhưng có thể khiến trader bỏ lỡ cơ hội vào lệnh nếu giá không quay lại retest mà tiếp tục đi theo xu hướng ban đầu luôn.

8.2 Điểm cắt lỗ chốt lời

Với cả hai cách trên, ta đều có chung phương pháp đặt cắt lỗ (stop loss) và chốt lời (take profit).

• Với lệnh bán, bạn có thể đặt điểm cắt lỗ dưới đường kháng cự một vài pip, chốt lời tại điểm mà khoảng cách từ điểm đó đến điểm phá vỡ ít nhất bằng chiều rộng hình chữ nhật và cùng phía với hướng phá vỡ của giá khỏi mô hình.
• Với lệnh mua bạn sẽ cắt lỗ trên đường hỗ trợ một chút là hợp lý. Chốt lời cũng được đặt tại điểm cách điểm phá vỡ bằng chiều rộng hình chữ nhật và cùng phía với hướng giá phá vỡ khỏi mô hình.

9. Ví dụ về mô hình chữ nhật

Hình trên là đồ thị giá của cặp NZD/USD trên khung thời gian D1. Ở trường hợp này, tín hiệu shortfall xuất hiện tại ngưỡng kháng cự, cho tín hiệu giá sẽ phá vỡ đi xuống.

Giả sử lúc này các bạn không biết đến tín hiệu shortfall và chờ đợi giá phá vỡ mô hình. Khi nến breakout kết thúc, bạn vào lệnh Sell, đặt cắt lỗ và chốt lời như trên hình. Với giao dịch này, các bạn thắng được 185 pips. Nếu giao dịch theo shortfall như ví dụ trên bằng một lệnh chờ Sell stop thì lợi nhuận đạt được sẽ cao hơn. Đây là một ví dụ về giá đảo chiều của mô hình giá Hình chữ nhật.

10. Lưu ý gì khi giao dịch với mô hình chữ nhật

Có ba điểm cần lưu ý khi bạn giao dịch với mô hình chữ nhật trong thị trường chứng khoán và ngoại hối như sau:

• Bạn nên luôn luôn chú ý, quan sát 2 đường xu hướng (hỗ trợ – kháng cự). Chú ý việc mua bán ở các vùng thích hợp để có thể tối ưu hóa lợi nhuận.
• Trong trường hợp đường xu hướng (hỗ trợ) bên dưới bị phá vỡ, cần lập tức bán cổ phiếu để hạn chế rủi ro có thể gặp phải. Ngược lại, khi xu hướng giá vượt được kháng cự bên trên, có thể gia tăng thêm tỷ trọng cổ phiếu để có thêm lợi nhuận trong giao dịch.
• Khi giao dịch với mô hình Rectangle, các trader nên kết hợp với các công cụ phân tích kỹ thuật như: các chỉ báo, mô hình nến đảo chiều… để đưa ra những nhận định chính xác.

11. FAQ – Những câu hỏi thường gặp về mô hình chữ nhật

11.1 Thế nào là một mô hình chữ nhật đạt chuẩn?

Mô hình chữ nhật thật sự có hiệu lực khi đi qua ít nhất 2 đỉnh tức là đi qua vùng kháng cự và đi qua ít nhất 2 đáy tức đường hỗ trợ.

11.2 Mô hình chữ nhật xuất hiện ở đâu?

Thông thường, mô hình chữ nhật sẽ xuất hiện ở hai dạng:

• Mô hình chữ nhật xuất hiện tại đỉnh sẽ được hình thành sau một xu hướng tăng và xuất hiện tại đỉnh của xu hướng tăng đó.
• Mô hình chữ nhật tại đáy thường được hình thành sau một xu hướng giảm và xuất hiện tại đáy của xu hướng giảm đó.

Cả hai mô hình trên chỉ thực sự có hiệu lực khi khi giá đi qua 2 đỉnh, 2 đáy (qua vùng kháng cự và hỗ trợ tối thiểu 4 lần).

11.3 Ngoài giao dịch với điểm phá vỡ thì còn có cách giao dịch nào khác không?

Ngoài cách giao dịch với tín hiệu phá vỡ thì bạn có thể giao dịch theo range của mô hình giá. Cách giao dịch theo range khá đơn giản, các bạn chỉ cần vào lệnh Buy khi giá chạm ngưỡng hỗ trợ và vào lệnh Sell khi giá chạm ngưỡng kháng cự.

Tuy nhiên, chiến lược này chỉ thật sự hiệu quả khi độ cao của hình chữ nhật lớn. Nếu không, lợi nhuận sẽ không bù được sự chênh lệch và hoa hồng.

Một lưu ý mà tôi muốn chia sẻ với bạn là: “Chỉ nên vào lệnh khi xác định được tỷ lệ Risk:Reward hợp lý (ít nhất là 1:2), nếu không thì không nên vào lệnh”.

Mô hình chữ nhật có thể nói là một trong những công cụ đắc lực cho các nhà giao dịch dùng để theo dõi thị trường và tiến hành giao dịch. Tuy nó không quá khó để tiếp cận nhưng lại không dễ để đạt được hiệu quả cao nếu Trader không thực sự hiểu rõ về nó. Nếu đã nắm rõ về những đặc điểm và mô hình thì việc áp dụng lại vô cùng dễ dàng. Mong rằng những kiến thức tôi chia sẻ qua bài viết trên đây đã giúp bạn có cái nhìn tổng quan và chi tiết về mô hình chữ nhật và cách giao dịch mô hình chữ nhật trong chứng khoán. Chúc các bạn thành công!